Józef Zachariasz Bem, vel Murad Paşa, herbu Bem (ur. 14 marca 1794 w Tarnowie, zm. 10 grudnia 1850 w Aleppo) – artylerzysta, polski generał, dowódca artylerii czynnej Wojska Polskiego w czasie powstania listopadowego, feldmarszałek armii tureckiej, naczelny wódz powstania węgierskiego 1848-1849 i zastępca wodza drugiej rewolucji wiedeńskiej.
Józef Bem był synem Andrzeja Bema – adwokata w tarnowskim sądzie szlacheckim i profesora matematyki. Ojciec przyszłego generała ożenił się z Agnieszką Gołuchowską, z którą miał jednego syna. Józef Bem został absolwentem Nowodworka. Pobierał nauki w szkole elementarnej artylerii i fortyfikacji. Wziął udział w kampanii francusko-rosyjskiej 1812–1813 w X Korpusie Macdonalda, w randze podporucznika. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej za zasługi w obronie Gdańska przed Rosjanami w 1813 r.
Po klęsce Napoleona, w randze kapitana służył w wojsku Królestwa Polskiego. Został adiutantem polowym generała Piotra Bontempsa. Wykładał wówczas teorię artylerii w szkole zimowej i przeprowadzał doświadczenia nad racami kongrewskimi. W czasie jednej z takich prób w kwietniu 1819, został poważnie poparzony w wyniku wybuchu masy palnej, która opaliła mu całą twarz. W 1820 plon swych badań ogłosił drukiem w Weimarze pod tytułem Erfahrungen über die Congrevischen Raketen (Doświadczenia z rakietami kongrewskimi).
W 1822 został wydalony z wojska za przynależność do Wolnomularstwa Narodowego. Aresztowany przez władze rosyjskie, spędził kilka miesięcy w areszcie. 30 lipca 1822 sąd dywizyjny skazał go na rok więzienia i degradację za zatajenie okoliczności, tyczącej się złożenia deklaracji nienależenia do towarzystw tajnych. 8 sierpnia wielki książę Konstanty na prośbę Bontempsa złagodził mu wymiar kary, pozbawiając go jedynie stałego etatu. Do armii powrócił już jednak w 1823. W tym czasie zabił w pojedynku nieznanego przeciwnika, został jednak ciężko postrzelony w udo i kulał do końca życia. 29 stycznia 1829 został zdymisjonowany ze względu na słaby stan zdrowia i wyjechał do Galicji.
W 1827 roku Józef Bem podjął się zupełnie bezinteresownie kierowania robotami przy przebudowie klasztoru i kościoła ss. Karmelitanek trzewiczkowych we Lwowie na potrzeby Ossolineum, przygotował też niezbędne szkice i obliczenia. We Lwowie wydał podręcznik dla mechaników O machinach parowych.
10 marca 1831 przybył do Warszawy, obejmując dowództwo 4. baterii lekkokonnej. W powstaniu listopadowym dał się poznać jako odważny dowódca, umiejący wykorzystać artylerię konną na polu walki. Walczył m.in. pod Iganiami, Ostrołęką (gdzie popisał się śmiałą szarżą artyleryjską), i w obronie Warszawy. 21 czerwca został mianowany dowódcą artylerii armii czynnej i odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, 22 sierpnia awansowany do stopnia generała brygady. Po upadku powstania – na emigracji w Niemczech i we Francji. Związany z obozem Hôtel Lambert. Stronnik Adama Jerzego Czartoryskiego i członek Związku Jedności Narodowej. W 1832 był jednym z założycieli Towarzystwa Literackiego w Paryżu. W 1833 brał udział w próbach stworzenia armii polskiej w Belgii, Egipcie i Portugalii.
19 maja 1833 podpisał konwencję z cesarzem Brazylii Piotrem I, w myśl której u boku jego wojsk walczących o tron Portugalii miał być sformowany Legion Polski. Wkrótce jednak działający być może z inspiracji rosyjskiej ppor. Pasierbski dokonał nieudanego zamachu na życie generała. Niedługo potem rząd portugalski uwięził Bema na dwa miesiące w wieży Belém.
W okresie Wiosny Ludów kierował obroną rewolucyjnego Wiednia w dniach 26–31 października 1848. Po kapitulacji miasta udał się na Węgry, gdzie niejaki Kołodziejski dokonał kolejnego nieudanego zamachu na Bema. W powstaniu węgierskim dowodził w Siedmiogrodzie i Banacie wojskami węgierskimi. Zimową kampanią (grudzień 1848 – marzec 1849) zdobył sobie sławę wielkiego wodza (w jego oddziałach walczył m.in. czołowy poeta węgierskiego romantyzmu Sándor Petőfi). W dniach od 19 grudnia 1848 do 13 stycznia 1849 dowodząc 8-tysięcznym korpusem odrzucił 10-tysięczny korpus gen. Antona Puchnera i wyzwolił północny Siedmiogród. W lutym wkroczył na Bukowinę, w marcu cały Siedmiogród był w węgierskich rękach. W sierpniu jego korpus został jednak zepchnięty do Banatu przez połączone wojska austriacko-rosyjskie. Od sierpnia 1849 był naczelnym wodzem armii węgierskiej.Po klęsce pod Timisoarą i upadku rewolucji, przekroczył w 1849 granicę turecką.
Wraz z generałami węgierskimi Jerzym Kmety i Miksą Steinem, Bem dokonał formalnej konwersji na islam by móc wstąpić do armii sułtana. Wraz z przyjęciem islamu zmienił imię na Murat Pasza (Murad Pasa, Yusuf Paşa). Po ugodzie Rosji z Turcją Bem został internowany w Kütahyi, a potem w Aleppo. Ostatnią bitwą, jaką stoczył, była uwieńczona sukcesem obrona Aleppo przed najazdem arabskich nomadów.
W listopadzie 1850 Bem zachorował na malarię azjatycką. Zmarł w nocy 10 grudnia. Podobno ostatnie słowa, jakie wypowiedział brzmiały: Polsko, Polsko! Ja cię już nie zbawię.
Prochy Józefa Bema sprowadzono do rodzinnego Tarnowa 30 czerwca 1929, gdzie zostały umieszczone w mauzoleum na wyspie w Parku Strzeleckim. Józef Bem publikował po polsku, niemiecku i francusku na tematy związane z historią Polski, jest także autorem opracowań z zakresu teorii artylerii i budowy.